ធ្វើការនៅក្នុងការិយាល័យ ដែលនៅឆ្ងាយពីព្រៃ លោកស្រីវង្ស សុបញ្ញាមានអារម្មណ៍ធុញថប់ជាខ្លាំង។ មានទាំងសមត្ថភាព មហិច្ឆតា និងជាស្រ្តីម្នាក់ក្នុងចំណោមស្រ្តីមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រវិទ្យាសាស្រ្តព្រៃឈើ នាពេលនោះ លោកស្រីចង់ឃើញអ្វីដែលប្លែកជាងពីមុន។
ប៉ុន្តែសង្គ្រាមស៊ីវិលកំពុងតែកើតនៅឡើយនាដើមទសវត្សទី៩០ ហើយមានតែមន្រ្តីព្រៃឈើបុរសតែប៉ុណ្ណោះដែលមានឳកាសបានទៅតំបន់ព្រៃ ដើម្បីធ្វើការជាមួយសហគមន៍។
“ខ្ញុំចូលចិត្តធម្មជាតិ និងចង់ធ្វើការនៅខាងក្រៅ ដោយសារខ្ញុំអាចជួបជាមួយនឹងមនុស្សច្រើន និងបានស្វែងយល់ពីគំនិតរបស់មនុស្សខុសៗគ្នា” នេះជាការរៀបរាប់របស់លោកស្រី វង្ស សុបញ្ញា ពីមូលហេតុដែលលោកស្រីចង់ធ្វើការក្នុងវិស័យព្រៃឈើ។ “ប៉ុន្តែនៅពេលនោះ សង្រ្គាមកំពុងកើតឡើង ដូចនេះ គេគិតថាវាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំង និងមានមីននៅទីនោះ។”
ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ លោកស្រីបានចាប់យកឳកាស ទៅសិក្សានៅប្រទេសថៃ។
វគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី សហគមន៍ព្រៃឈើ និងទស្សនៈទានថ្មីៗដែលពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនទៀត ដែលរៀបចំដោយរីខូហ្វ ជាអង្គការមិនរកប្រាក់ចំណូលអន្តរជាតិ ដែលបានជួយដល់ប្រទេស និងសហគមន៍ឲ្យសម្រេចគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាព និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ តាមរយៈការពង្រឹងសហគមន៍ព្រៃឈើ។ មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលមកពីប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមកចូលរួមសិក្ខាសាលារបស់រីខូហ្វ បានទទួលចំណេះដឹងពីការផ្តល់អំណាចឲ្យទៅសហគមន៍មូលដ្ឋាន ពិសេសអ្នកដែលងាយរងគ្រោះ ឲ្យបានចូលរួមគ្រប់គ្រង និងការពារព្រៃឈើ និងតំបន់ដីសើមដែលពួកគេពឹងផ្អែកសម្រាប់ការរស់នៅ។
“ប្រទេសកម្ពុជា មានព្រៃឈើនៅគ្រប់ទីកន្លែង ក្នុងគ្រប់ខេត្តក្រុង ដូចនេះខ្ញុំអាចទៅគ្រប់កន្លែងនៅក្នុងប្រទេស ហើយបានជួបជាមួយសហគមន៍ និយាយជាមួយពួកគេ ជួយពួកគេ និងនិយាយថា ‘ខ្ញុំធ្វើការក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំចង់ដឹងថាអ្នកត្រូវការអ្វី”។
វគ្គបណ្តុះបណ្តាលរយៈពេល ៤ខែនេះ មានការលំបាកណាស់សម្រាប់លោកស្រី ដោយសារតែលោកស្រីទើបតែចាប់ផ្តើមរៀនភាសាអង់គ្លេស។ ប៉ុន្តែដោយសារតែមានការតាំងចិត្ត ការយកចិត្តទុកដាក់ និងបានការជួយពីសិក្ខាកាមមកពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដែលចេះភាសាអង់គ្លេសស្ទាត់ជំនាញធ្វើឲ្យលោកស្រីទទួលជោគជ័យក្នុងការសិក្សា។ លោកស្រី បានយល់ដឹងពីតម្រូវការរបស់សហគមន៍ ថាមិនត្រូវការត្រឹមតែការអភិរក្សព្រៃឈើទេ ប៉ុន្តែក៏ត្រូវការឲ្យមានការបង្កើតប្រាក់ចំណូលពីព្រៃឈើសម្រាប់ពួកគាត់ផងដែរ ដើម្បីឲ្យជីវភាពរបស់ពួកគាត់បានប្រសើរ។
“ខ្ញុំចាំបានថាមានគ្រូម្នាក់មកពីសហរដ្ឋអាមេរិច” លោកស្រីមានប្រសាសន៍បែបនេះ។ “គាត់បានបង្រៀនយើងពីអាជីវកម្មរបស់សហគមន៍ព្រៃឈើ ការស្វែងយល់ពីទីផ្សារ និងការវិនិយោគដើម្បីបង្កើនជីវភាព។ ខ្ញុំនៅចងចាំប្រធានបទនេះជានិច្ច។”
ស្រ្តីជាផ្នែកមួយនៃដំណោះស្រាយ
លោកស្រី និងមិត្តរួមថ្នាក់ ស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រដំបូងគេពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ ហើយរីខូហ្វក៏បានរៀបចំ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលផ្សេងៗទៀត ក្នុងរយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំមកនេះ។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាល គឺបានបូកបញ្ចូលរវាងទ្រឹស្តី ការវិភាគពីបញ្ហាដែលកើតឡើងក្នុងតំបន់ និងការអនុវត្តនៅទីវាលដើម្បីប្រមូលគំនិតរបស់សហគមន៍។ ដោយបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពជានិច្ច វគ្គបណ្តុះបណ្តាលរបស់រីខូហ្វនៅតែបន្តជួយដល់ការពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ខណៈដែលព្រៃឈើក្នុងតំបន់កំពុងរងនូវសម្ពាធពីការកើនឡើងប្រជាជន ការអភិវឌ្ឍន៍លឿនពេក និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
ជិត៣០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ពេលនេះលោកស្រីគឺជាស្រ្តីដែលមានឋានៈខ្ពស់ជាងគេក្នុងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងឋានៈជាអនុប្រធានរដ្ឋបាលព្រៃឈើ លោកស្រ្តីបានបន្តជួយដល់សហគមន៍ក្នុងប្រទេសរបស់លោកស្រី ពិសេសលើកទឹកចិត្តឲ្យមានស្រ្តីកាន់តែច្រើន ចូលរួមក្នុងការងារគ្រប់គ្រងនៅសហគមន៍។
ស្រ្តីជាទូទៅប្រមូលអាហារពីព្រៃ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ក្នុងគ្រួសារ និងលក់បន្ថែមលើការងារផ្សេងៗទៀត។ បុរសភាគច្រើនធ្វើការងារ ដែលប្រើកម្លាំងខ្លាំងដូចជាការដើរល្បាត និងការកាប់ឈើដើម្បីសង់ផ្ទះជាដើម។ ប៉ុន្តែជំនាញ និងចំណេះដឹងរបស់ស្រ្តីអំពីជីវចម្រុះ ភាគច្រើនត្រូវបានមើលរំលង និងទុកចោលនៅពេលធ្វើផែនការ និងអនុវត្តផែនការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ។
យោងតាមលោកស្រី បញ្ញា សិក្ខាសាលាបណ្តុះបណ្តាលដែលជួយកសាងទំនុកចិត្ត និងជំនាញដល់ស្រ្តីក្នុងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់ ប៉ុន្តែការទទួលស្គាល់ថាមានវិសមភាពយេនឌ័រ និងការយល់ដឹងពីតួនាទីដ៏សំខាន់របស់ស្រ្តីក៏មានសារៈសំខាន់ដូចគ្នា។
“បុរសជាមេដឹកនាំ ដែលជាអ្នកធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តលើការងារសហគមន៍ ពួកគាត់ត្រូវតែយល់ពីផលប្រយោជន៍ដែលឲ្យស្រ្តីចូលរួមក្នុងការរៀបចំផែនការ ពីព្រោះពួកគេ ក៏ជាអ្នកប្រើប្រាស់ព្រៃឈើដ៏សំខាន់មួយដែរ។”
“ខ្ញុំនិយាយទៅពួកគាត់ថា ‘ប្រសិនបើយើងធ្វើបញ្ជីសកម្មភាពដែលត្រូវអនុវត្ត យើងនឹងឃើញថាមានសកម្មភាពជាច្រើនដែលស្រ្តីអាចធ្វើបាន’” លោកស្រីមានប្រសាន៍យ៉ាងដូច្នេះ ខណៈដែលលោកស្រីកំពុងធ្វើយុទ្ធសាស្រ្តយេនឌ័រសម្រាប់រដ្ឋបាលព្រៃឈើ ដោយបានសហការជាមួយរីខូហ្វកម្ពុជា។ “វាមិនមែនមានត្រឹមតែការងារការពារ ឬការចាប់បទល្មើសនោះទេ។”
អតីតសិក្ខាកាមរីខូហ្វនៅទសវត្សទី៩០ ដូចជាលោកស្រី បញ្ញា បានត្រលប់មកប្រទេសវិញបន្ទាប់ពីចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅរីខូហ្វ រួមនឹងមហិច្ឆតាក្នុងការជួយដល់សហគមន៍ព្រៃឈើឲ្យដើរទៅមុខ។ ពួកគេមើលឃើញថា សហគមន៍ព្រៃឈើគឺជាដំណោះស្រាយសម្រាប់ការការពារព្រៃឈើ និងការជួយឲ្យសហគមន៍រួចផុតពីភាពក្រីក្រ។
អតីតសិក្ខាកាមរីខូហ្វទាំងនោះ បានផ្ទេរចំណេះដឹងថ្មីនេះ ទៅអ្នករួមការងាររបស់ពួកគេ បង្កើតបណ្តាញ និងបានធ្វើគម្រោងសាកល្បងជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋាន។ អ្នកខ្លះបានបង្កើតក្រុមនៅតាមក្រសួងរបស់ពួកគេ ដោយខ្លះបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ និងខ្លះមិនទាន់បានការទទួលស្គាល់នៅឡើយ ដើម្បីរួមចំណែកក្នុងការកែសម្រួលគោលនយោបាយ ធ្វើឲ្យមានកិច្ចសហការក្នុងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ ដែលមិនពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើការគ្រប់គ្រងពីរាជរដ្ឋាភិបាល។
មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលជាង ៦០ ០០០នាក់ និងសិក្ខាកាមផ្សេងទៀតបានទទួលវគ្គសិក្សាពីរីខូហ្វ។ ពួកគេបានជះឥទ្ធិពលទាំងលើគោលនយោបាយច្បាប់ និងកំណែទម្រង់ផ្សេងៗ ដែលបានជួយដល់ការពង្រឹងសិទ្ធិលើព្រៃឈើ និងសុវត្ថិភាពជីវភាពរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន។ បច្ចុប្បន្នប្រជាជន ៥,៣លាននាក់ ជាសមាជិកសហគមន៍ព្រៃឈើ និងបានគ្រប់គ្រងផ្ទៃដីប្រហែល១៥លានហិចតានៅទូទាំងតំបន់ កត្តានេះបានធ្វើឲ្យវគ្គបណ្តុះបណ្តាលរបស់រីខូហ្វមានការពាក់ព័ន្ធខ្លាំងបំផុតក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះជាងពេលណាៗទាំងអស់។
ច្បាប់ និងបទបញ្ញាត្តិតឹងរឹង
អតីតសិក្ខាកាមម្នាក់ទៀត លោក ឡៅ សេដ្ឋាផល បាននិយាយថា ការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយកាលពីពេលនោះ គឺមានន័យថាជាការផ្សព្វផ្សាយទស្សនទានដែលថ្មី មិនសូវមានអ្នកដឹង ទៅកាន់មន្រ្តីគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ និងទៅដល់សហគមន៍ផងដែរ ហើយពេលខ្លះនៅមានការសង្ស័យនៅឡើយ។
ព្រៃឈើនៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហ៊ុកក្នុងទសវត្សទី៩០ ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនព្រៃសម្បទាន និងការកាប់បំផ្លាញខុសច្បាប់ ដូចនេះរដ្ឋាភិបាលត្រូវការដំណោះស្រាយ។ លោក សេដ្ឋាផល និងក្រុមការងាររបស់លោក ដែលជាមន្រ្តីវ័យក្មេងក្រោយទទួលបានវគ្គសិក្សាមួយចំនួនពីរីខូហ្វ បានទទួលបានការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការធ្វើច្បាប់ និងបទបញ្ញាត្តិស្តីពីដំណើរការបង្កើត និងគ្រប់គ្រងសហគមន៍ព្រៃឈើ។
“ខ្ញុំគិតថានេះជាឳកាសរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន” លោកមានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះ។ “ពួកគេអាចទទួលបានសិទ្ធិក្នុងការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់ព្រៃឈើរបស់ពួកគេ។ ពួកគេក៏អាចធ្វើការសម្រេចចិត្តពីរបៀបក្នុងការការពារ និងប្រើប្រាស់ព្រៃឈើរបស់ពួកគេ។”
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសហគមន៍ សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតដើម្បីបង្កើតគោលនយោបាយជាតិ។ ក្រោយពិនិត្យលើការរកឃើញនានា ក្នុងឆ្នាំ២០០៣ រដ្ឋាភិបាលបានអនុម័តលើអនុក្រិត្យដែលទទួលស្គាល់សហគមន៍ព្រៃឈើគឺជាគោលនយោបាយជាតិ ដោយយោងទៅតាមការកែសម្រួលក្នុងច្បាប់ព្រៃឈើ ហើយ៣ឆ្នាំក្រោយ ក៏បានបង្កើតនូវគោលការណ៍ណែនាំសម្រាប់បង្ហាញពីដំណើរការនៃការកំណត់តំបន់ ការធ្វើនិយ័តកម្ម និងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើដោយសហគមន៍។
“មានការពិគ្រោះយោបល់ជាច្រើនជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធ។ ពួកគេបានប្រាប់ថា ‘យើងត្រូវការនេះ យើងចង់កែប្រែផ្នែកនេះ’។ ពួកយើងព្យាយាមបញ្ចូលនូវព័ត៌មានទាំងអស់នោះ ដូចនេះវាត្រូវការរយៈពេលយូរ។”
លោក សេដ្ឋាផល បានចាប់ផ្តើមផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលដល់សហគមន៍ដែលរស់នៅជិតព្រៃ។ បច្ចុប្បន្ន សហគមន៍រាប់រយបានទទួលកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងដីព្រៃឈើ ហើយពួកគេអាចទាញយកផលប្រយោជន៍ពីវាសម្រាប់ការចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ពួកគេ។
លោក ឡាវ សេដ្ឋាផល អនុប្រធាននាយកដ្ឋាន នៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានងាកចេញពីការងារសហគមន៍ព្រៃឈើទៅរកការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់វិញ។ គាត់ធ្វើការជាមួយសហគមន៍ដើម្បីបញ្ឈប់បទល្មើសព្រៃឈើ ដែលនៅតែជាបញ្ហាចំបងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងការងារនេះក៏ដោយ លោកបានបញ្ជាក់ថាជំនាញពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលរបស់រីខូហ្វនៅតែមានតម្លៃយ៉ាងខ្លាំង។
“បច្ចុប្បន្នខ្ញុំទៅជួបប្រជាជនទោះមិនមែនជាសហគមន៍ព្រៃឈើក៏ដោយ ដើម្បីផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ប៉ុន្តែខ្ញុំនៅតែគិតដល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលដែលខ្ញុំទទួលបានពីរីខូហ្វដូចជា វិធីដែលធ្វើឲ្យសិក្ខាកាមមានការចូលរួម សារៈសំខាន់នៃការចូលរួម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ការកសាងទំនុកចិត្តជាមួយនឹងសហគមន៍។”
“ខ្ញុំបានរៀនពីរីខូហ្វ នូវសារៈសំខាន់ដែលត្រូវស្វែងយល់ពីសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងវិធីសាស្រ្តក្នុងការដើម្បីធ្វើការស្វែងយល់។”
ការស្រាវជ្រាវជាគន្លឹះនៃភាពជោគជ័យ
សម្រាប់លោក គឹម សារិន ដែលជាមន្រ្តីនៅក្រសួងបរិស្ថាន នៃប្រទេសកម្ពុជា រីខូហ្វធ្វើឲ្យលោកយល់ពីសារៈសំខាន់នៃការស្រាវជ្រាវ ថាអាចជួយឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរបាន។ ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ លោកគឹម សារិន បានបង្កើនជំនាញផ្សេងៗដែលលោកទទួលបានពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅរីខូហ្វ ដើម្បីជួយក្នុងការវាយតម្លៃពីតម្រូវការផ្សេងៗរបស់សហគមន៍ដែលពឹងផ្អែកលើព្រៃឈើ តាមរយៈការប្រើសូចនាករទៅវាស់វែងពីភាពជោគជ័យដែលបានអនុវត្ត។
“ខ្ញុំជឿជាក់ទៅលើការស្រាវជ្រាវ ព្រោះថាដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលនរណាម្នាក់ យើងត្រូវមានភស្តុតាង” នេះជាសំដីរបស់លោក គឹម សារិន ដែលបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធិជាមួយសហគមន៍ ដើម្បីជួយពួកគេក្នុងការបង្កើនប្រាក់ចំណូល “ការស្រាវជ្រាវជាភស្តុតាង ឬការបញ្ជាក់ដែលយើងត្រូវការ មិនថាយើងទៅនិយាយជាមួយសហគមន៍ ឬជាមួយអ្នកធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តឡើយ។ ខ្ញុំនៅតែចងចាំភាពសំខាន់នៃវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ។”
បន្ទាប់ពីបញ្ចប់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលជាមួយរីខូហ្វ នៅចុងទសវត្សទី៩០ លោកគឹម សារិន បានធ្វើការជាមួយសហគមន៍មួយក្នុងខេត្តកំពត។ ដោយសារតែការប្រើប្រាស់ដោយគ្មាននិរន្តរភាព ព្រៃនៅតំបន់នោះមានការរេចរឹលយ៉ាងខ្លាំង ដែលនាំឲ្យមានសំណឹកដី ហើយធ្វើឲ្យស្រែនៅក្បែនោះរងផលប៉ះពាល់។ សហគមន៍បានចាប់ផ្តើមធ្វើការជាមួយតំណាងពីរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធ្វើផែនការក្នុងការការពារ និងរក្សាដំណុះព្រៃដែលនៅជិតភូមិរបស់ពួកគាត់ឡើងវិញ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពសឹករេចរឹល និងបង្កើនទិន្នផលស្រូវ។
តាមរយៈការងារអភិរក្សនេះ សហគមន៍អាចទទួលបានទំពាំង និងផលិតផលនានាពីព្រៃដែលស្តារឡើងវិញនេះ ដូចជាអុស ដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលរបស់ពួកគេ។ គម្រោងនេះបង្ហាញពីភាពជោគជ័យកាន់តែច្បាស់ដោយនៅឆ្នាំ២០០៩ សហគមន៍ទទួលបានពានរង្វាន់ក្នុងការប្រកួតប្រជែងនៅថ្នាក់ជាតិ។
“ពួកគេបានចែករំលែកបទពិសោធន៍របស់ពួកគេទៅកាន់កសិករនៅសហគមន៍ផ្សេងៗទៀត ក៏ដូចជាមន្រ្តីជំនាញ” លោកបាននិយាយបែបនេះ “គម្រោងបានផ្លាស់ប្តូរការគិតរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ ឲ្យមើលឃើញពីអត្ថប្រយោជន៍ដែលបានពីការឲ្យប្រជាជនចូលរួមក្នុងការការពារព្រៃឈើ”
មិនមែនគ្រប់គម្រោងទាំងអស់សុទ្ធតែទទួលជោគជ័យនោះទេ ពេលខ្លះ ទោះបីជាប្រទេសកម្ពុជាមានការរីកចម្រើនពិតមែន ប៉ុន្តែអភិបាលកិច្ចទន់ខ្សោយ និងជំនាញក្នុងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើនៅមានកម្រិតបានធ្វើឲ្យសហគមន៍ពេលខ្លះនៅជាប់គាំង។
"ការចូលរួមរបស់សហគមន៍គឺជាផ្លូវសម្រាប់ព្រៃឈើ" លោក គឹម សារិន
វគ្គបណ្តុះបណ្តាល និងការកសាងបណ្តាញរវាងសហគមន៍ និងមន្រ្តីជំនាញដើម្បីចែករំលែកព័ត៌មាន និងចំណេះដឹង ព្រមទាំងធ្វើការសហការវាងគ្នានឹងគ្នា គឺមានសារៈសំខាន់ដូចគ្នា។ លោកមានសុទិដ្ឋិនិយមថា បញ្ហាប្រឈមនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អាចដោះស្រាយបាន ហើយការចូលរួមរបស់សហគមន៍គឺជាក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់ព្រៃឈើទៅអនាគត។”
លោកបានដកទូរស័ព្ទ ហើយបង្ហាញរូបថតរបស់ជនបរទេសដែលមានស្នាមញញឹម រូបថតនេះគឺនៅសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍មួយនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ គាត់ចាប់ផ្តើមគាំទ្រសហគមន៍នេះតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨ តាមរយៈការសិក្សាពីភាពអាចទៅរួចរបស់សហគមន៍។ ច្រើនឆ្នាំមកនេះ ភូមិទាំង៦ ក្នុងសហគមន៍នេះបានធ្វើការរួមគ្នា និងបង្កើតជាអេកូទេសចរណ៍ ហើយបានធ្វើការបែងចែកភាគលាភសម្រាប់សមាជិក សម្រាប់ការអភិរក្ស និងសម្រាប់ការល្បាតព្រៃ។
“ពេលខ្លះសហគមន៍ឈ្លោះគ្នាដោយសារតែការបែងចែកថវិកា ហើយក៏មានបញ្ហាផ្សេងទៀតដូចជាការចាប់យកដី ប៉ុន្តែយើងនៅតែបន្តធ្វើការជាមួយពួកគេ ដោយធ្វើផងរៀនផង សម្របសម្រួលឲ្យមានកិច្ចប្រជុំ ដើម្បីឲ្យពួកគេស្វែងរកនូវដំណោះស្រាយ។”
ជម្លោះគឺជាឧបសគ្គ
ជម្លោះព្រៃឈើនៅតែបន្តជាឧបសគ្គសម្រាប់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅពេលដែលប្រព័ន្ធរបស់រដ្ឋដូចជាការអភិរក្សនៃឧទ្យានជាតិ សម្បទានសម្រាប់ចំការដូងប្រេង ការដកហូតព្រៃឈើ និងការរុករករ៉ែគឺភាគច្រើនមិនបានគិតគូរដល់តម្រូវការរបស់សហគមន៍។
វគ្គបណ្តុះបណ្តាលដែលរីខូហ្វផ្តល់ដល់មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល បានជួយពួកគេក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈការផ្តល់ជាយុទ្ធសាស្រ្ត និងឧបករណ៍ ដើម្បីបង្កើតឲ្យមានការពិភាក្សា និងកិច្ចសហការជាមួយគ្រប់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ លោក រីកគី អាលីស្គី ម៉ាទីន (Ricky Alisky Martin) ជាមន្រ្តីម្នាក់ក្នុងចំណោមមន្រ្តីជាច្រើននាក់មកពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដែលទទួលបានសញ្ញាប័ត្រពីរីខូហ្វ លើផ្នែកសហគមន៍ព្រៃឈើក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ ហើយបាននិយាយ
ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ លោក និងមន្រ្តីផ្សេងទៀតបានបង្កើតគំនិតផ្តួចផ្តើមដោយមានការចូលរួមជាច្រើនដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះនៅរដ្ឋសាបា កន្លែងដែលជនជាតិដើមភាគតិច និងសហគមន៍ដទៃទៀតពឹងផ្អែកលើព្រៃឈើ និងជីវចម្រុះ។
បន្ទាប់ពីត្រលប់មកពីចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅបាងកក ម៉ាទីន ដែលជាមន្រ្តីវ័យក្មេងនៅឡើយនាពេលនោះ បានដើរតួជាអ្នកដឹកនាំលើគម្រោងស្តារឡើងវិញ នៅតំបន់ទីជម្រាលដ៏មានសារៈសំខាន់មួយនៃព្រៃបង្រុងទុកកេលាវ៉ាត់ (Kelawat) ដែលរងការឈូសឆាយ និងដុតបំផ្លាញដោយប្រជាជនពីស្រុកផ្សេងដើម្បីធ្វើកសិកម្ម។ លោក បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំជាមួយប្រជាជននៅតាមភូមិ ហើយចុងក្រោយក៏ទទួលបានការធ្វើកិច្ចសន្យារវាងអ្នកភូមិ និងរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការដាក់តំបន់ដាច់ដោយឡែកមួយដែលមានទំហំប្រមាណ២០០ហិចតា ជាតំបន់សម្រាប់ការអភិរក្ស ការធ្វើកសិរុក្ខកម្ម និងការសាងសង់លំនៅដ្ឋាន ជាមួយនឹងការចូលរួមគ្រប់គ្រងពីប្រជាជនផងដែរ។
“ខ្ញុំមិនដែលលឺពីការគ្រប់គ្រងព្រៃរួមគ្នាពីមុនពេលដែលខ្ញុំទៅរីខូហ្វឡើយ” ម៉ាទីនបាននិយាយពីគម្រោងនេះ។ ជាមួយនឹងផែនការគ្រប់គ្រងរួមគ្នានេះ សហគមន៍បានដាំកៅស៊ូ ឈើ និងឈើហូបផ្លែផ្សេងទៀតដើម្បីការពារលំនឹងដី ជួយដល់ទីជម្រាល និងពង្រឹងជីវភាពរបស់ពួកគេ។ ក្នុងតំបន់អភិរក្ស ពួកគេតម្រូវឲ្យធ្វើការការពារព្រៃឈើ ប៉ុន្តែអាចមានសិទ្ធិក្នុងការប្រមូលឬស្សីសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រួសារ។
“ពីមុនមិនមានមេអំបៅ មិនមានកណ្តូប មិនមានជ្រូកព្រៃទេ ប៉ុន្តែមិនដល់១០ឆ្នាំផង ពួកវាបានត្រលប់មកតំបន់នេះវិញ។”
ម៉ាទីនរំលឹកថា សហគមន៍ព្រៃឈើទី១នៅសាបាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ហើយមានកិច្ចប្រជុំជាច្រើនក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះរវាងសហគមន៍ និងមន្រ្តីព្រៃឈើនៅព្រៃបម្រុង ដារ៉ម៉ាកត់ (Deramakot)។ នៅតំបន់មួយដែលមានជម្លោះក្តៅគគុក មេភូមិបានយល់ព្រមជួយគ្រប់គ្រង និងការពារព្រៃដែលនៅក្បែរនោះ ហើយមន្រ្តីព្រៃឈើ យល់ព្រមតបណ្តាញទឹកពីអូរក្នុងព្រៃ ទៅផ្ទះអ្នកភូមិ ផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលក្នុងការការពារភ្លើងឆេះព្រៃ ផ្តល់ថវិកាដល់សហគមន៍ដើម្បីដាំដើមឈើ និងថែទាំ និងការងារផ្សេងៗទៀត។
“តាមរយៈរីខូហ្វ ខ្ញុំបានដឹងថាទំនាក់ទំនងល្អរវាងគ្រប់ភាគីទាំងអស់ចាំបាច់ត្រូវតែមាន” លោកបាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះ។
សហគមន៍ព្រៃឈើ ដែលនៅម៉ាឡេស៊ីគេហៅថាជាព្រៃឈើសង្គម មានភាពរឹងមាំ និងបច្ចុប្បន្នបានក្លាយជាយុទ្ធសាស្រ្តជាតិ ហើយថ្មីៗនេះបានធ្វើផែនការសកម្មភាពរយៈពេល១០ឆ្នាំ។ ម៉ាទីន បច្ចុប្បន្នគឺជាប្រធានផ្នែកនៃព្រៃឈើសង្គម ទទួលបន្ទុកការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើដោយនិរន្តរភាព បាននិយាយថា ជម្លោះនៅតែជាឧបសគ្គចំបង ពិសេសរវាងសហគមន៍ ម្ចាស់ចំការព្រៃដាំ និងអជ្ញាធរ។ ប៉ុន្តែលោកជឿជាក់ថា គ្រប់គ្នាសុទ្ធតែយល់ច្បាសថាព្រៃឈើសង្គមគឺជាដំណោះស្រាយ។
“យើងត្រូវការព្រៃឈើសង្គម នៅសាបា ព្រោះវាដូចជាអ្នកបង្រួបបង្រួមជម្លោះដែលយើងកំពុងមាន។”
Ricky Alisky Martin
“នៅមានកសិករក្រីក្រជាច្រើនរស់នៅរដ្ឋសាបា” លោកម៉ាទីនមានប្រសាសន៍បែបនេះ។ “ចំនួនប្រជាជននៅទីនោះមានការកើនឡើង ប៉ុន្តែដីរដ្ឋដែលមានសម្រាប់ការធ្វើស្រែចម្ការមានការថយចុះ។ សម្ពាធលើព្រៃបម្រុងទុកមានការកើនឡើងខ្លាំង។ ជាមួយគ្នានេះច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលកាន់តែតឹងរឹង សម្រាប់ការឈូសឆាយដីព្រៃ ដូចនេះទើបមានជម្លោះកើតឡើងជាច្រើនរវាងអ្នកភូមិ និងមន្រ្តីឧទ្យានុរក្ស។”
“យើងត្រូវការព្រៃឈើសង្គម នៅសាបា ព្រោះវាដូចជាអ្នកបង្រួបបង្រួមជម្លោះដែលយើងកំពុងមាន។”
សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតឡាវ ដែលជាប្រទេសមួយក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងពង្រឹងការងារសហគមន៍ព្រៃឈើ បន្ទាប់ពីបានរៀបចំការងារនេះប៉ុន្មានឆ្នាំមកហើយ។ ព្រៃឈើនៅប្រទេសឡាវធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហ៊ុកក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សនេះ ពីការកាប់ឈើខុសច្បាប់ និងការឈូសឆាយសម្រាប់់ធ្វើកសិកម្ម។ រដ្ឋាភិបាលបានកែសម្រួលច្បាប់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ដោយឲ្យវិស័យព្រៃឈើមានថវិកាច្រើនជាងមុន និងមាននិរន្តរភាពបរិស្ថានកាន់តែប្រសើរ ព្រមទាំងបញ្ចូលឲ្យប្រជាជនបានចូលរួមកាន់តែច្រើនក្នុងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ។
ប៊ួនពន់ សេងថុង (Bounpone Sengthong) បានចូលរួមក្នុងវគ្គសិក្សាជាច្រើនរបស់រីខូហ្វ ឥលូវនេះលោកគឺជាអនុប្រធាននាយកដ្ឋានព្រៃឈើ នៃក្រសួងកសិកម្ម និងរុក្ខាប្រមាញ់។ លោកបាននិយាយថា មានសហគមន៍ជាង១០០០ បានប្រគល់ផែនការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនជូនទៅរដ្ឋាភិបាល។ ផែនការនេះបង្ហាញពីរបៀបដែលសហគមន៍ប្រើប្រាស់ព្រៃឈើរបស់ខ្លួនដោយនិរន្តរភាព ឧទាហរណ៍ដូចជាចំការម៉ៃសាក់។
“របៀបដែលយើងយកផែនការនេះទៅអនុវត្តជាក់ស្តែងគឺមានសារៈសំខាន់ណាស់” លោកសេងថុងបន្ថែមថា ការគាំទ្រពីមន្រ្តីទៅដល់សហគមន៍ ដូចជាការផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលលើជំនាញផ្សេងៗគឺជាគន្លឹះនៃការជោគជ័យ។"
ការរៀបចំសម្រាប់ពេលអនាគត
នៅឯប្រទេសថៃវិញ លោក ស៊ូរីន អនព្រំ (Surin Onprom) ដែលជាសាស្រ្តាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ បានផ្តោតទៅអនាគត។ ព្រៃឈើ និងសហគមន៍នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ប្រឈមនឹងបញ្ហាថ្មីគឺការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ខណៈដែលបន្តប្រឈមនឹងបញ្ហាដែលកើតមានជាយូរមកហើយដូចជាការកាប់ឈើខុសច្បាប់ និងវិសមភាព។ អនព្រំបាននិយាយថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ដែលយើងជួយឲ្យសិស្សមានជំនាញ និងចំណេះដឹងដែលពួកគេត្រូវការ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ។
“និស្សិត គឺជាអនាគតនៃអ្នកធ្វើគោលនយោបាយ” លោកអនព្រំ ដែលកំពុងបង្រៀនមុខវិជ្ជាការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើនៅសាកលវិទ្យាល័យកាសេសាតក្នុងក្រុងបាងកកបានមានប្រសាសន៍បែបនេះ “ប្រសិនបើយើងចង់កែប្រែអ្វីមួយនៅពេលអនាគត យើងត្រូវចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃនេះ”
អនព្រំបានធ្វើការផ្នែកសហគមន៍ព្រៃឈើជាង២០ឆ្នាំមកហើយ។ គាត់បានបញ្ជាក់ថាសម្រាប់ប្រទេសថៃ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពរបស់សហគមន៍នាពេលអនាគត យើងត្រូវធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដោយបូកបញ្ចូលនូវការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការឲ្យបានច្រើនជាងនេះសម្រាប់សិទ្ធិដីធ្លីជាប្រពៃណី។
ប្រទេសថៃទើបតែបានអនុម័តលើច្បាប់ព្រៃឈើ ដែលបានពង្រាងលើកទី១កាលពីជាង៣០ឆ្នាំមកហើយ។ ច្បាប់នេះបានផ្តល់សិទ្ធិច្រើនជាងមុនដល់សហគមន៍ក្នុងការចូលរួមគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ លោកអនព្រំបាននិយាយថា ច្បាប់នេះនៅមិនទាន់បានកំណត់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ ក្នុងការពង្រឹងសិទ្ធិដីធ្លី ពិសេសសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិច និងក្រុមងាយរងគ្រោះផ្សេងទៀត ដែលបានរស់នៅច្រើនជំនាន់មកហើយក្នុងឧទ្យានជាតិ និងតំបន់ព្រៃឈើផ្សេងទៀតដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ។
លោកអនព្រំ ចាប់ផ្តើមការងាររបស់គាត់ជាជំនួយការទីវាលនៅរីខូហ្វ។ លោក ស៊ុមសាក់ ស៊ុកវង្ស អ្នកបង្កើតរីខូហ្វ បានបញ្ជូនគាត់ទៅខេត្តភាគខាងជើងប្រទេសថៃ ដើម្បីទៅសិក្សាពីរបៀបផ្សេងៗដែលសហគមន៍ពឹងផ្អែកលើព្រៃឈើ។
រយៈពេល ៩ឆ្នាំដែលលោកធ្វើការនៅរីខូហ្វ បានបង្កើតនូវជំនឿមួយថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាមួយ គេត្រូវការវិធីសាស្រ្តផ្សេងៗយកមកដោះស្រាយ ដែលបានមកពីការសិក្សាពីសហគមន៍មូលដ្ឋាន ព្រោះថាសហគមន៍ និងព្រៃមានលក្ខណៈពិសេសរៀងៗខ្លួន។
បច្ចុប្បន្ននៅសាកលវិទ្យាល័យកាសេតសាត លោកអនព្រំ តែងតែយកឧទាហរណ៍ពីការអនុវត្តទីវាលរបស់រីខូហ្វ និងករណីសិក្សាដែលបានអនុវត្តក្នុងប្រទេសថៃ និងតំបន់ដើម្បីបង្ហាញដល់និសិ្សតពីការរំពឹងខុសៗគ្នាទោះពួកគេស្ថិតក្នុងក្រុមជនជាតិតែមួយក៏ដោយ។ ឧទាហរណ៍ ជនជាតិការ៉ែន នៅតំបន់ភ្នំភាគខាងជើងប្រទេសថៃមានការប្រព្រឹត្តទៅលើព្រៃឈើផ្សេងពីជនជាតិការ៉ែនដែលរស់នៅវាលរាបភាគខាងត្បូង។
“ប្រសិនបើយើងមានសហគមន៍ចម្រុះ សិស្សក៏ត្រូវតែដឹងពីដំណោះស្រាយខុសៗគ្នាដែលចាំបាច់។ វាមិនមែនមានតែផ្លូវមួយនោះទេ។ បញ្ហាចំបងនៅប្រទេសថៃ គឺមនុស្សគិតថាដំណោះស្រាយមួយគឺល្អបំផុត ប៉ុន្តែបញ្ហាគឺមានភាពចម្រុះគ្នា។”
អនព្រំ មានការរំពឹងទុកយ៉ាងខ្ពស់សម្រាប់កូនសិស្សរបស់គាត់។ ជាសមាជិកនៃក្លឹបព្រៃឈើរបស់សាកលវិទ្យាល័យ ពួកគេថ្មីៗនេះបានក្លាយជាក្រុមទី១ក្នុងប្រទេសថៃ ដែលបានចូលរួមក្នុងអង្គការព្រៃឈើពិភពលោកដែលមានឈ្មោះល្បី។ first in Thailand to join a prestigious global forestry organization.
ក្រុមនិស្សិតបានប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីទទួលបានសមាជិកភាពនៅក្នុងសហព័ន្ធនិស្សិតព្រៃឈើអន្តរជាតិ (IFSA)
ដែលទទួលយកសមាជិកថ្មី បន្ទាប់ពីបានពិនិត្យ និងឆ្លងកាត់ការវាយតម្លៃយ៉ាងម៉ត់ចត់។ ពីដំបូងដើម្បីទទួលសមាជិកភាព ពួកគេបានចូលរួមសហការក្នុងព្រឹត្តការណ៍ដែលរៀបចំដោយរីខូហ្វ ហើយមានការចូលរួមពីIFSA ក្នុងគោលបំណងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងនិស្សិតជុំវិញពិភពលោកតាមរយៈបណ្តាញរបស់គេ។
“វាគឺជាឳកាសល្អសម្រាប់ពួកគេក្នុងការបង្ហាញចំណេះដឹង និងគំនិតរបស់ពួកគេ” នេះជាប្រសាសន៍របស់លោកអនព្រំ។
លោកអនព្រំ ក៏បាននិយាយដែរថា លោកមានក្តីសង្ឃឹមយ៉ាងខ្លាំងលើក្មេងជំនាន់ក្រោយក្នុងការបន្តជីវិតនៅក្នុងព្រៃឈើ។ លោកថាថ្មីៗនេះលោកមានមោទនភាពលើក្រុមនិសិ្សតនៅឈៀងម៉ៃ ដែលបានបង្កើតធនាគារពូជចម្រុះក្នុងស្រុក ដើម្បីផ្តល់ឲ្យសហគមន៍យកទៅដាំតាមបែបប្រពៃណីនៅក្នុងព្រៃ។
លោកអនព្រំនិយាយថា លោកចង់ចំណាយពេលវេលាទៅជួយសហគមន៍នោះ ដូចជាការបង្វែរធនាគារពូជ ទៅជាសហគ្រាសដែលរកចំណូលបាន ដូចនេះវាអាចបានទាំងការអភិរក្សជីវចម្រុះ និងថែរក្សាចំណេះដឹង ប្រពៃណីរបស់សហគមន៍ផងដែរ។
“ខ្ញុំចង់ជួយពួកគេក្នុងការបង្កើនជីវភាព និងស្វែងរកផ្លូវថ្មីបន្តទៅមុខទៀត។ ពួកគេត្រូវកាសីលធម៌ និងការគាំទ្រ។ នៅមានការងារជាច្រើនទៀតដែលយើងត្រូវធ្វើ។”
###
ការងាររបស់រីខូហ្វ អាចធ្វើទៅបានដោយមានការគាំទ្រពីភ្នាក់ងារស្វីសសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ (SDC) និងទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិស៊ុយអែត (Sida)។